Ngày 04-04-2012
Câu hỏi 24:
Thưa Thầy, Thầy thường nói “không gì dễ hơn thiền vì thiền là không làm gì cả”. Tuy nhiên, con nhận thấy tham sân si hầu như luôn có mặt dù không ai muốn như thế. Vậy thực tế là phải làm gì để tham sân si đừng tạo nghiệp ác? Thí dụ, khi con sân, lực của sân rất mạnh, phải cố gắng rất nhiều mới có thể không trút cơn giận đó ra. Đâu thể nói thiền là dễ vì không cần làm gì cả.
Ngoài ra, xin thầy giải thích nếu bản chất của tâm là trong sáng hồn nhiên thì làm sao ở đâu có tham sân si sinh ra.
Trả lời:
“Không làm gì cả”
là làm với tâm thái
vô vi (asaṅkhata),
vô ngã (anatta)
hay hành động duy tác (kiriya),
chứ không phải làm
với dụng tâm hay cố ý của bản ngã.
Pháp Đức Phật dạy chỉ có mục đích duy nhất là giác ngộ Sự Thật và giải thoát khỏi mọi ảo tưởng gây ra phiền não khổ đau.
Vì vậy thiền là sống hồn nhiên trong sáng với tâm “không (suññatā), vô tướng (animitta), vô nguyện (appaṇihita)” hoặc “không sinh (ajātaṃ), không hữu (abhūtaṃ), không tác (akataṃ), không thành (asaṅkhataṃ)” – Udāna 8.3. Chứ không phải cố đè nén cơn sân để trở thành bản ngã không sân.
Tâm vốn thanh tịnh trong sáng, Đức Phật gọi là pabhassara citta, và Ngài dạy rằng do kẻ vô văn phàm phu không biết tâm chói sáng này nên hướng ngoại tìm cầu (vô minh, ái dục) đã để cho các cấu uế (tham sân si…) làm ô nhiễm tâm. Dẫu vậy, khi sân sinh khởi chỉ cần tánh biết soi sáng thì sân liền tự diệt.
Chưa rõ biết cơn sân
Do nhân gì sinh diệt
Đè nén trạng thái sân
Sân càng thêm mãnh liệt!
Rõ biết diễn biến sân
Đã sinh hoàn tự diệt
Thấy tác hại lửa sân
Xuất ly mới ưu việt!
Trích “Chân Như Thực Tại””
Viên Minh
