Cộng đồng xây đắp thương yêu
Các nhà khoa học khi nghiên cứu đời sống tập thể của các loài động vật như chim, cá đã khám phá ra rằng các loài ấy luôn có tính vị tha: Mỗi một thành phần của tập thể luôn luôn sẵn sàng hy sinh mạng sống cho sự an toàn của tập thể.
Loài cá stickleback luôn bơi thành đàn cả ngàn con. Mỗi khi gặp bóng dáng của một con cá lớn săn mồi đe dọa đàn cá thì một vài chục con trong đàn tách rời đàn cá để bơi đi thám thính. Những con cá nhỏ biết rõ làm như thế là nguy hiểm nhưng chúng vẫn bơi về phía con cá lớn để dò xét. Nếu không có gì nguy hiểm, chúng sẽ quay về nhập lại với đàn cá. Nếu biết có nguy hiểm thật sự thì một số sẽ ở lại chịu cho cá lớn nuốt sống trong khi các con khác trở lại đàn cá để hướng dẫn đàn bơi về hướng khác. Loài kiến, loài ong, và một vài loài chim cũng có lối sống như thế. Đối với loài người, thỉnh thoảng cũng đã có những anh hùng hy sinh như thế.
Hành động hy sinh của một vài cá nhân trong cộng đồng nuôi dưỡng lòng quảng đại và tính vị tha trong chúng ta. Các nhà khoa học khi nghiên cứu loài cá stickleback khám phá ra rằng nếu cá luôn bơi với nhau thành đàn thì tính vị tha của chúng càng lớn mạnh. Nếu bầy cá tan rã thì tính vị tha sẽ bị tiêu hao rất nhanh.
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, nếu chúng ta có cơ hội chứng kiến hành động vị tha của một vài cá nhân trong cộng đồng thì hạt giống vị tha trong ta sẽ được tưới tẩm. Và nếu gặp hoàn cảnh cần hy sinh thì chúng ta cũng sẽ hành động như những người ấy, cũng hy sinh cho tập thể như họ.
Chúng ta thường sống đầy tập khí sâu dày. Chúng ta đi không ý thức, không biết thưởng thức từng bước chân đi. Chúng ta nói mà không biết mình nói gì, nói mà gây nên bao nhiêu khổ đau phiền lụy. Một cộng đồng chú trọng thực tập chánh niệm sẽ giúp các thành viên của cộng đồng học cách đi trong chánh niệm, nói trong chánh niệm. Cộng đồng hỗ trợ bạn trong việc thực tập và bạn sẽ tự mình thực tập.
Khi cùng thực tập chánh niệm trong một cộng đồng, chúng ta có cơ hội được một số đông hỗ trợ nhưng cũng có nhiều cơ hội gây nên bức xúc, buồn giận. Cho nên ái ngữ và lắng nghe sâu là cốt yếu, là chìa khóa cho việc xây dựng cộng đồng. Ta phải nói những lời không tạo nên đau khổ cho ta và cho cộng đồng. Nếu một cộng đồng mà không thực tập như thế thì không phải là một cộng đồng đích thực. Ngay cả khi đang bị đau khổ, buồn giận, ta phải thực tập nói năng làm sao để những người khác trong cộng đồng hiểu rõ những gì đã xảy đến cho ta, và như thế có thể thành công trong việc xây dựng cộng đồng.
Trích “Nghệ thuật thiết lập truyền thông”
Thích Nhất Hạnh
