“Bốn tiêu chuẩn”
Vào thời Bụt, nhiều người vì kiến chấp đã diễn tả sai lạc những lời Bụt dạy. Bụt và các đệ tử của ngài đã thiết lập ra bốn tiêu chuẩn khi giảng dạy. Bốn tiêu chuẩn ấy ngày nay có thể giúp ta đánh giá một lời nói có phải là chánh ngữ hay không, có nói lên sự thật hay không. Bốn tiêu chuẩn ấy là:
- Sử dụng ngôn ngữ của thế gian.
- Tùy theo nhận thức và khả năng tiếp nhận của từng người mà giảng dạy.
- Tùy người, tùy lúc và nơi chốn mà giảng dạy, như một vị lương y kê toa đúng thuốc.
- Lời giảng dạy phải phản ảnh chân lý tuyệt đối.
Tiêu chuẩn thứ nhất: Sử dụng ngôn ngữ của thế gian
Tiêu chuẩn thứ nhất là phải hiểu quan điểm, nhận thức của người nghe theo thói quen của họ. Nếu ta không sử dụng ngôn ngữ của người nghe thì người ấy không thể hiểu lời ta nói và ta chỉ có thể truyền thông với những người cùng trình độ hiểu biết với ta mà thôi. Điều này không có nghĩa là ta phải học tiếng Trung Quốc hay tiếng Ả Rập mà là ta phải nói thế nào để cho người nghe hiểu theo kinh nghiệm sống hằng ngày của họ.
Lấy ví dụ chúng ta thường nói bầu trời ở “trên” và mặt đất ở “dưới”. Vị trí chúng ta ngồi tại đây, những gì ở trên chúng ta, ta gọi là “bên trên”, những gì ở dưới, ta gọi là “phía dưới”. Nhưng đối với một người ở phía bên kia địa cầu, đối xứng với chúng ta, thì “bên trên” của chúng ta là “phía dưới” của họ. Những gì ta gọi là bên trên hay phía dưới ở một điểm của địa cầu, thì tại một nơi khác của địa cầu, điểm ấy không còn có thể gọi là bên trên hay phía dưới nữa. Vậy thì “bên trên” hay “phía dưới” chỉ là một sự thật tương đối. Chúng ta sử dụng những từ ngữ ấy để truyền thông hằng ngày mà không cần phải giải thích “trên”, “dưới” khi ta nói.
Trích “Nghệ thuật thiết lập truyền thông”
Thích Nhất Hạnh
